Аридин он жил өтүп, Реһангүл Асимқизи аилиси билән Алмутиға көчүп келиду. Бу яқта у өз кәспи бойичә Балилар вә өсмүрләр театриға ишқа орунлашмақчи болиду. Амма министрлик уни уттур Уйғур театриға ишқа әвәтиду.
– У вақитта театр мудири Уйғур ака Мәхпиров, режиссер Шайим Шаваев екән, – деди сөһбәтдишим сөзини давамлаштуруп. – Мән кичигимдә ләңмән тошуп жүргән артистлар «бизниң Реһангүл» дәп мени қучақ йейип қарши алди. Амма көрәлмәсләрму болди, йошуруп немә қилимән? Бу пәқәт биздикила әһвал әмәс. Әсли театр дегән әйнә шундақ «көрәлмәсләр макани» екән. Қариғандидиму, Тараздиму мундақ тосалғулуқларға дуч кәлгиним раст. Қаршилиқларни пәқәт әмәлиятта, талантим, тиришчанлиғим билән йеңип чиқтим. Уйғур театриға кәлгинимдә мени биринчиләрдин болуп, режиссер қоллиди. Шайим Шаваев маңа «Акам өйлиниду» спектаклидики Дүрнәмниң ролини жүклиди. Бу музыкилиқ әсәр еди. Башта қийналдим. Мениң үстүмдин күлгәнләрму болди. Ахири үгәндим. Һәммигә төздүм. Коллектив башқа болғини билән, шу сәһнә, шу тамашибин. Униңдин кейин маңа «Ләйли-Мәҗнундики» Ләйлиниң обризини яритиш тапшурулди. Мәҗнун Муһит Һезимов еди. Мошу спектакль арқилиқ тамашибинниң сөйүмлүк артистиға айландим десәм, хаталашмаймән. Йәнә шу аиләвий шараит... Йолдишим һаяттин өтти. Амма һаят давамлишидекән. Кейин мән «Назугум», «Келинләр қозғилиңи», «Анамниң ақ көйниги», «Ай тутулған түн», «Мурагерлер», «Бир түп алма», «Улар бәш қиз еди»... Тәхминән оттузға йеқин баш рольни сәһнигә елип чиқтим.
– Әң яхши көридиған ролиңиз қайси? – соридим сәнъәткардин.
– Һәммиси көңлүмгә йеқин, – деди у күлүмсирәп. – Растини ейтқанда, маңа болупму аниларниң обризини яритиш бәк яқиду. Бир атақлиқ шәхсниң: «Артист бир дәртмәнниң обризини яритиш үчүн өзиму дәртмән болуши керәк» дегини ядимға чүшиватиду. «Анамниң ақ көйнигидики» Ана ролини бар вуҗудум билән ойнидим. Униң ичи дәрт-әләмгә тошуп кәткән ана еди. Сәвәп — балиларда инсап йоқ. Көйүмсиз. Уни аз дегәндәк, ана ағрип қалғанда, балилар «жуқумлуқ ағриқ», дәп өзлирини, нәврилирини чәткә тартиду. Анисидин қачиду. Аниға көйидиғини бирла пәрзәнди, амма у туғулушидин нака еди. Ахири ана: «Адәмләрчә яшаңлара, балилирим...» дегән ахирқи вәсийитини ейтип, һаят билән хошлишиду.
«Бизни тонутқан «Тәбәссүм»
– «Тәбәссүмниң» аммибаплиғини тарихий Вәтинимизгә барғандила чоңқур һис қилдуқ, – дәйду Реһангүл һәдә. – Биз у яққа өтмәй турупла, үчимизни чегариниң у тәрипидә тонуп бопту. Техи концерт башланмастинла, қериндашлиримизниң биз билән сүрәткә чүшкиси кәлди. Миллионлиған адәмниң арисидин бизни көрүп, тонатти. Һәтта «Зувандалар» келиватиду» дегән гәпләрниму аңлидуқ. Һазир «Тәбәссүмдә» өткән күнләрни көзлиримни нәмләп әскә алимән. Чүнки мениң қош қанитим болған Махмут Дәраев билән Руқийәм Саттарова һаяттин өтти. Язғучи-драматург Җамалдин Розиев һулини салған бу аммибап программини тамашибинниң сөйүмлүк кечигә айландурушта Махмут Дәраевниң қошқан үлүши зор болди. Көплигән миниатюриларни өзи язатти. Меңиш-турушиниң өзила тамашибинниң күлкисини кәлтүрәтти. Униңдин башқа кәсипдишим Уйғур театриниң сәһнисидә көплигән образларни яратти. Әйнә шу уйғурумниң ақчачлиқ адиминиң «Қазақстанниң хизмәт көрсәткән әрбаби» атиғиға саламәтлиги аҗизлашқанда бирақла йәткинигә көйүнимән. У бу атақни жиллап күттиғу! Театрниң һазирқи мудири Дилмурат Баһаровқа рәхмәт. Махмутниң дуасини елип үлгәрди. Руқийәм достум драма артисти сүпитидә йүзгә йеқин образларни яратти. Уйғур сәнъитидә өчмәс из қалдурди. Достумниму сеғинип, әсләймән. Үчимиз кәсипдаш әмәс, бәлки йеқин қериндашлардәк болуп кәткән едуқ. Амал қанчә...
Һазир кәйнимиздин өсүп келиватқан яшларни көрүп, сәл өзәмни басқандәк қилимән. Чүнки бизниң варислиримиз бар. «Тәбәссүмниң» тәркиви йеңилинип, уни яшлар қолға алди. Саһибәм Норузова, Муһидин Варисов, Үмүт Қасимов, Рашидәм Һәмраева, Саһинур Бақиева вә башқилар баркән, у программа йоқимайду.
– Реһангүл һәдә, сизни хәлқимизгә тонутқан драма әсәрлириму яки «Тәбәссүмму?» – гепини бөлдүм сөһбәтдишимниң.
– Бәзидә һәр иккилиси дәпму ойлаймән, – дәйду сәнъәткар. – Гәпниң очуғи, әлвәттә, драма әсәрлири. Буниңға бир мисал: мән Уйғур театриға кәлгән бир жиллири «Ләйли-Мәҗнун» спектаклини күндә дегидәк, бәзидә жиллап қояттуқ. Мән Ләйлини бабиға йәткүзүп орунлисам керәк, бир тамашибинимизни һәр спектакльда учритимән. Маңа алайтәнла һөрмәт билдүрүп кетәтти. Бу яқниң ядимда қалғини, у — атақлиқ шаир Исмайил Саттаровниң рәпиқиси Гүлшән анимиз еди. Бир күни униңға қолайсиз болсиму ейттим: «Ана, сизни залда, хаталашмисам, пат-пат учритимәнғу», девидим: «Һә-ә, шундақ. Мән сизниң талантиңизға қайилмән. Сизни күндә көргүм келиду» дәп җавап бәрди. Демәк, театрда драма әсәрлириниң орни бөләк. У театрға – аброй, сәнъәткарға атақ елип келиду.